ΠΑΙΔΙΑ ΧΩΡΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Εγκαταλείπονται ξανά από το κράτος...

Ένα ιδιαίτερα ενδιάφερον θέμα - όχι από τα συνηθισμένα που φιλοξενεί το blog - από τον ανανεωμένο χτεσινό Ριζοσπάστη.

 

Ο «Ρ» επισκέφτηκε το Κέντρο «Η Μητέρα» και αναδεικνύει την υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών που ευνοεί τις ιδιωτικές υιοθεσίες, την παραμέληση κι εκμετάλλευση παιδιού και μητέρας

Φροντίδα στο παιδί χωρίς οικογένεια από «την κοιλιά της μάνας του» μέχρι τα πρώτα κρίσιμα χρόνια της ζωής του, θα μπορούσε να προσφέρει το Κέντρο Προστασίας Μητέρας - Παιδιού «Η Μητέρα», με επαρκή κρατική χρηματοδότηση και πλήρη ανάπτυξη σε όλη τη χώρα. Εκεί καταφεύγουν εγκυμονούσες που δυσκολεύονται να μεγαλώσουν το παιδί που θα φέρουν στον κόσμο. Βρέφη που εγκαταλείπονται στα μαιευτήρια, παιδιά που ζουν σε επικίνδυνο οικογενειακό περιβάλλον ή έχασαν τους γονείς τους. Ζευγάρια που θέλουν να γίνουν θετοί ή ανάδοχοι γονείς και πρέπει να εξασφαλιστεί ότι τα παιδιά δε θα βιώσουν την εγκατάλειψη, τη σωματική ή ψυχική κακοποίηση. Υιοθετημένα παιδιά που έχουν δικαίωμα σαν ενήλικες να αναζητήσουν τις ρίζες τους.

 

Η υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών, που προσφέρουν τέτοιες εξαιρετικά ευαίσθητες υπηρεσίες, είναι που αφήνει περιθώριο για εμπορευματοποίηση των ανθρώπινων ζωών, κύρια μέσα από την ιδιωτική πρωτοβουλία, που δρα και με το μανδύα της «φιλανθρωπίας». Αυτό επιβεβαιώνει η κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα το Κέντρο «Η Μητέρα», ο ρόλος του οποίου, ως η βασική δημόσια υπηρεσία -μαζί με το Αναρρωτήριο Πεντέλης- είναι ακόμα πιο κρίσιμος σε συνθήκες εξαθλίωσης μεγάλου τμήματος του λαού.

Εκεί φιλοξενούνται σήμερα γύρω στα 90 παιδιά, από 130 - 140 πριν από μια δεκαετία. Οι εργαζόμενοι, από 250 έχουν μειωθεί στους 150 περίπου και οι εισαγωγές παιδιών είναι λίγες, ενώ δυο πτέρυγες έκλεισαν. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα υγιή παιδιά -που οι γονείς τους τα εγκαταλείπουν ή είναι φυλακισμένοι ή κρίνονται ακατάλληλοι- να παραμένουν στα μαιευτήρια και στα παιδιατρικά νοσοκομεία για μήνες μέχρι και ολόκληρο χρόνο!

Τα παιδιά αυτά χρειάζονται ιδιαίτερη, εξειδικευμένη φροντίδα και είναι επιστημονικά απαράδεκτο να μένουν μαζί με άρρωστα στο σκληρό περιβάλλον ενός νοσοκομείου. Εγκαταλείπονται για δεύτερη φορά στη σύντομη ζωή τους. Ενδεικτικά στο νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», την Κυριακή 13/10/2013, βρίσκονταν 43 παιδιά με εισαγγελική εντολή, όπως κατήγγειλε το ΚΚΕ με Ερώτηση στη Βουλή, τα οποία έτρεχαν στους διαδρόμους και ήθελαν παιχνίδια, ενώ πολλά εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά, προσπαθούν να φύγουν από το νοσοκομείο.

Ταυτόχρονα «η έλλειψη προσωπικού έχει αντίκτυπο στην ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών στο Κέντρο. 2 - 3 βρεφοκόμοι στη βάρδια καλύπτουμε 13 παιδιά. Ούτε καλή φύλαξη δεν κάνουμε. Πώς να παίξουμε μαζί τους, πώς να νιώσουν την αγκαλιά, τη στοργή; Αλλάζουμε, ταΐζουμε ένα και κοιτάμε τα υπόλοιπα 12 μη χτυπήσουν...», λέει στον «Ρ» η Τασούλα Παπαδογιαννάκη, βρεφοκόμος και μέλος του ΔΣ του σωματείου εργαζομένων.

Πέρα από τις μειώσεις μισθών, η διοίκηση αναζητά τους πιο φθηνούς εργαζόμενους με μπλοκάκι, όπως λογοθεραπευτές και εργοθεραπευτές. Ψυχολόγος του Κέντρου σημειώνει: «Σαφώς χρειάζεται σταθερό προσωπικό για εργοθεραπεία και λογοθεραπεία. Οι εξωτερικοί έρχονται ορισμένες φορές για κάποια παιδιά, ενώ τα περισσότερα χρειάζονται τέτοια θεραπεία. Αν υπήρχαν μόνιμοι εργαζόμενοι η συχνότητα θα ήταν μεγαλύτερη και θα κάλυπταν περισσότερα παιδιά».

Στην τύχη τους οι μέλλουσες μητέρες με οξυμένα προβλήματα

Μια ιδιαίτερα σημαντική, όσο και μοναδική στην Ελλάδα, υπηρεσία είναι η φιλοξενία επίτοκων γυναικών. Αναδεικνύει την ανάγκη της συλλογικής, κοινωνικής και κρατικής ευθύνης για τα παιδιά που έρχονται στον κόσμο και όχι η τύχη τους να αφήνεται στην ατομική δυνατότητα της μητέρας.

Ο ξενώνας του Κέντρου μπορεί να φιλοξενήσει 12 γυναίκες, όπως έφηβες εγκύους διωγμένες από την οικογένεια ή με έντονα οικονομικά, κοινωνικά, ψυχολογικά προβλήματα. «Ενα ενδεχόμενο είναι να κρατήσουμε το παιδί στο Κέντρο, ένα άλλο είναι να σταθεί στα πόδια της η μητέρα και να το πάρει στο σπίτι», εξηγεί στον «Ρ» μια από τις δυο μαίες της υπηρεσίας. Και προσθέτει:

«Με τις σημερινές οικονομικοκοινωνικές συνθήκες η δουλειά μας έχει αυξηθεί. Είμαστε μόνο 2 άτομα σε αυτή την υπηρεσία και μαζί με κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, παιδίατρους προσπαθούμε για το καλύτερο. Τις φροντίζουμε ιατροφαρμακευτικά, τις στηρίζουμε στον τοκετό, είτε έχουν βιβλιάριο Πρόνοιας, είτε όχι, τους μαθαίνουμε βασικούς κανόνες διατροφής, προσωπικής υγιεινής. Αν φροντίσουμε τη μητέρα θα φέρει στον κόσμο ένα καλό παιδάκι, μετά θα φιλοξενηθεί εδώ, θα αναπτυχθεί, ο γιατρός θα έχει το ιστορικό του.

Παρότι βλέπουμε γυναίκες απελπισμένες να δίνουν τα παιδιά τους στον οποιοδήποτε, να τα αφήνουν στο δρόμο, ακόμη και να τα πετάνε, αυτή η υπηρεσία δεν έχει αναπτυχθεί. Υπάρχουν κι άλλοι ξενώνες - όχι δημόσιοι, των ΜΚΟ κλπ - αλλά δεν προσφέρουν το ίδιο έργο με το αντίστοιχο επιστημονικό προσωπικό».

Ανάπτυξη δημόσιου δικτύου για ασφαλείς υιοθεσίες

Η Κοινωνική Υπηρεσία του «Μητέρα» περιλαμβάνει πέντε σημαντικά κι ευαίσθητα προγράμματα: Υιοθεσίες, αναδοχές, αναζήτηση ριζών, φιλοξενία παιδιών, υποστήριξη μονογονεϊκών οικογενειών. Με κάθε πρόγραμμα θα έπρεπε να ασχολούνται τουλάχιστον 5 κοινωνικοί λειτουργοί - 25 συνολικά - και αυτή τη στιγμή είναι μόλις 9. Στην επαρχία είναι συχνά μόνο ένας κοινωνικός λειτουργός ανά Περιφέρεια για 3 - 4 νομούς, όπως π.χ. στη Θεσσαλία. Ετσι, πάρα πολλές υποθέσεις όλων των προγραμμάτων είναι σε αναμονή.

Ας σταθούμε στο πρόγραμμα των υιοθεσιών και τις δικλείδες ασφαλείας που πρέπει να τηρούνται, ώστε το παιδί να έχει φυσιολογική εξέλιξη, να μην πέσει θύμα βίας ή και εκμετάλλευσης.

Θα πρέπει να υπάρχει δικαστική απόφαση που το αποχωρίζει από τη βιολογική οικογένεια. Τα ζευγάρια που επιθυμούν να υιοθετήσουν ένα παιδί καταθέτουν αίτηση. Αν εγκριθεί, σε 8 - 10 μήνες ορίζεται ραντεβού με κοινωνική λειτουργό. «Από το πρώτο ραντεβού συχνά προκύπτει πως πολλά ζευγάρια δεν είναι έτοιμα, η υιοθεσία δεν αφορά και τους δυο το ίδιο, υπάρχουν άλλες ανισορροπίες. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η προσωπικότητα του καθενός και η σχέση μεταξύ τους», υπογραμμίζει εργαζόμενη στην κοινωνική υπηρεσία. Αν η κοινωνική λειτουργός εισηγηθεί θετικά για το ζευγάρι, χρειάζεται η έγκριση του Διοικητικού Συμβουλίου.

Η αναμονή φτάνει στα 3 - 4 χρόνια. Κάποιοι παράγοντες της αναμονής είναι αντικειμενικοί, κάποιοι όχι. Για παράδειγμα είναι απαραίτητος ο έλεγχος του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος των υποψήφιων θετών γονιών, αλλά με επαρκείς κοινωνικούς λειτουργούς, η αναμονή θα ήταν πολύ μικρότερη.

Οι αιτήσεις ανά έτος φτάνουν τις 150 περίπου, ενώ τα παιδιά που υιοθετούνται είναι 35 - 40. Ωστόσο πολλά βρέφη παραμένουν στα μαιευτήρια ενώ θα μπορούσαν να φιλοξενούνται σε αναβαθμισμένες και στελεχωμένες δημόσιες δομές. Θα μπορούσαν να ελέγχονται οι προβληματικές οικογένειες έγκαιρα και να απομακρύνονται τα παιδιά από βρέφη. Με τη γιγάντωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας μέσω ΜΚΟ, όλο και περισσότερα παιδιά «παραδίδονται» σε τέτοιες δομές. Επίσης και οι υπηρεσίες για επίτοκες γυναίκες με προβλήματα θα έπρεπε να απευθύνονται σε πολλαπλάσιες γυναίκες.

Επομένως αυτό που λείπει είναι η κρατική χρηματοδότηση και η πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού, ώστε ένας Ενιαίος Δημόσιος φορέας να έχει την αποκλειστική ευθύνη. Να αναπτυχθούν διάφορα κέντρα και υπηρεσίες στήριξης παιδιών και οικογενειών, να αναπτυχθούν οι δημόσιες υιοθεσίες στην προοπτική κατάργησης των ιδιωτικών που αφήνουν περιθώρια για την εμπορία παιδιών.

Περισσότερες οι ιδιωτικές υιοθεσίες

Οπως λένε εργαζόμενοι της κοινωνικής υπηρεσίας, «οι ιδιωτικές υιοθεσίες είναι οι περισσότερες ανά έτος. Αποκτούν νομιμοφάνεια από κυκλώματα που μπορούν να την εξασφαλίσουν. Η βιολογική μητέρα προσεγγίζεται ίσως και πριν τη γέννα και αποσπάται συμβολαιογραφικά η σύμφωνη γνώμη της για το μελλοντικό δικαστήριο».

Επίσης «ο νόμος έχει τεράστια κενά. Είναι αναγκαστική η ενημέρωση της κοινωνικής υπηρεσίας της Περιφέρειας, να κάνει κοινωνική έρευνα στο θετό ζευγάρι, να μιλήσει για την καταλληλότητά του στο δικαστήριο. Ομως δεν ορίζεται σε πόσο διάστημα πρέπει να ενημερωθεί η Περιφέρεια. Ενα ζευγάρι μπορεί να έχει το παιδί στο σπίτι από την επομένη της γέννησης και να το κοινοποιήσει στην Περιφέρεια μετά από ένα χρόνο. Το δικαστήριο εξαναγκάζεται να επικυρώσει την υιοθεσία αφού πλέον το παιδί έχει συνδεθεί με τη θετή οικογένεια και μόνο αν αποδειχθούν πολύ σοβαρά προβλήματα, απομακρύνεται. Πρέπει να προηγείται η κοινωνική έρευνα προτού τοποθετηθεί το παιδί στην οικογένεια, όχι να έπεται».

Επίσης το Κέντρο «Μητέρα» θεωρεί απαραίτητο το παιδί να γνωρίζει για την υιοθεσία, κάτι που επίσης δε διασφαλίζεται στις ιδιωτικές συμφωνίες: «Από την πρώτη στιγμή εξηγούμε στους υποψήφιους γονείς πως έτσι θα έχουν μια υγιή σχέση με το παιδί κάτω από καλές συναισθηματικές συνθήκες. Εξάλλου το παιδί έχει δικαίωμα να γνωρίζει την αλήθεια για τη ζωή του και στην πορεία να μάθει - αν επιθυμεί - για τη βιολογική οικογένεια. Από το πιο απλό - όπως θέματα υγείας - ως το βασικό, το συναισθηματικό κομμάτι».